Прашање: Еселаму алјкум ве рахметиллахи ве берекатух. Може ли да ми го објасните исламскиот став за играње на шах со наведени ставови на научниците на месхебите и докази? Аллах да ве награди за трудот.

Одговор: Алејкум алјкум ве рахметиллахи ве берекатух. Играњето на шах може да се направи(подели) во различни ситуации и околности, па сходно на тие ситуации и околности зависи и прописот на играње на истиот. Поточно, забрането е играње на шах по иџмаа(концензус) на научниците ако играта е врз основа на еден од трите следни работи:

А) Ако се игра за награда или со обложување,

Б) Ако води(играњето на шах) во оставање на ваџибот, како намазот и слично,

Ц) Ако води во харам, изразување на лага, непријателство, омраза и лоши зборови.

Д) Оваа иџма(концензус) го пренесува Ибн Тејмијје во Меџмуул-Фетва (3/216) и Ер-Рухајбани во Металибу улиннуха (3/702)

А ако е играњето на шах е чисто од горе спомнатите работи научниците имаат поделено мислење.

Причината за разединувањето на научниците околу прописот за шахот пред се е што шахот не бил присутен и познаат во времто на животот на Пратеникот, саллаллаху алјхи ве селлем, туку се појавил меѓу муслиманите после исламските освујувања во времето на асхабите.

Исто така, причината за разединувањето е тоа што шахот многу се разликува од игри со коцки бидејчи се потпира повеќе на размислување за разлика од игри со коцки(игри на среќа) се потпира на среќа.

Научниците имаат три мислења за играњето на шах:

Прво мислење: општа забрана за играње на шах.

Овој став е на поголемиот дела на научниците, Односно став на ханефискиот [1] маликискиот [2] месхеб, поголемиот дел на научниците од ханбелискиот [3] месхеб и фетвата на Постојаната комисија за фетви од Саудиска Арабија [4] и Мухаммед ибн Ибрахим [5].
Докази:

1.Зборовите на Вознишениот: “ О верници, вино, хазрадна игра, кумири и гатање на стрелички се лоша постапка шејтанова, навистина! Избегнувајте го,тогаш, Шејтанот за да бидете спасени! Да, Шејтанот посакува да уфрли меѓу вас непријателство и омраза. И со виното и со хазрадната игра сака да ве одалечи од спомнувањето на Аллах и од намазот. Па , нема ли на престанете!. (Ел-маида 90-91)

2.Хадис во кој се вели, дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алјхи ве селлем, рекол: “Проклет е оној кој што игра шах, а оној кој гледа е како оној кој што јаде свинско месо. [6].

Пренесено е за темата играње на шах во неколку хадиси, меѓутоа, најдобар од нив е горе спомнатиот, додека останатие се многу слаби или фалсификувани нема потреба за нивно спомнување.

3.Алија, радиаллаху анху вели: “Шах е коцка на не-Арапите” [7], а кога поминал покрај луѓе кои што играле шах, рекол: “Кои се овие идоли на кои и ден и ноќ им се клањате?” [8]

4.Ибн Омер, радиаллаху анху вели: “Шахот е полош од неред(игри на среќа)” [9].

5.Шахот е забранет аналоген неред(игри на среќа), бидејчи играта во која се потпира те одврача од спомнувањето на Аллах и извршување(клањајне) намаз.

Второ мислење: играње на шах е погубно.

Ова се пренесува од Шафија [10] на овој став се поголемиот дел од шафискиот месхеб [11]. Имам Шафија вели: “Ние не го сакаме играњето на шах а тој е поблаг од нередот"[12].

Доказите за овој став се следниве:

1.Шахот е игра од која нема корист и затоа е погубна. [13]
2.Се пренесува дека Се’ид ибн Дзубејр, Мухаммед ибн Сирин, Хишам ибн Урве и Бехз ибн Хаким играле шах. [14]

Трето мислење: играњето на шах е дозволено.

Се пренесува дека на овој став биле Ебу хурејре, Саид ибн Мусејјб и Сеид ибн Џубејр [15], Ебу јусуф од ханефискиот [16] и некои научници од маликискиот месхеб. [17].
Доказот за дозвола е:

1.Нема шеријатски текст кој што упатува на забрана ниту шахот е сличен на некои од забранетите игри.

2.Шахот е сличен на планирање и стекнување на искуство во водење на војна, тоа е како конкуренцијата со копје, и коњите.

Коментар на наведените докази:

Одговор на доказите на првото мислење:

-ајетот за коцка која е од награда или обложување, а разединување е ако нема награда
-спомнатиот хадис е слаб, према тоа не може да биде доказ,
-а забраната на Алија и Ибн омер, радијаллаху анхума, е спротивна дозвола на некои други асхаби, а кога че се разединаат тие не се доказ еден против друг.
-споредување на шахот со неред не е исправен, бидејчи игрите на среќа се потпираат(базираат) на случајност и среќа а шахот се базира на способноста на планирање и стекнување на искуство во водење на војна, па е поблиску конкуренцијата со копје, и коњите.

Одговор на доказите на третото мислење:

-споредувањето на шахот со тренирање за водење на војна не е целта кај поголемиот дел од играчите туку нивната намера е игра, забава и обложување.
Дозволено е играње на шах ако играта е чиста од забранетите работи, бидејчи нема ниту еден јасен и веродостоен шеријатски текст ниту исправен кијс (аналогија) која упатува на забрана, додека од друга страна имаме преданија дека многу од слефеиите го дозволувале а и сами ја играле таа игра. А она што е спомнато од доказите со кои се забранува и погубно играње на шах валидно е со неа да се изобличи оваа игра.

Уште ако на тоа додадеме дека многу исламски правници сметале дека се одбива сведочењето на оние кои што играат шах[18] тогаш погубноста се чини најблизок став во врска со ова прашање.

Играњето на шах нема никаква видлива корист, освен што е добро сретсво за убивање на драгоценото време.Од друга страна, оние кои што често играат шах доаѓаат во ситација на која е и иџмата(коцензус) на научниците дека е харам да се игра шах, како коцкање или играње за облог, оставање на намазот, искажување на непријателство, омраза за и слично. Ве биллахи евфик

Белешки:

[1] El-fetava el-hindije (4/368) i Bedai'us-sanai'i (6/270).

[2] El-Mudevvenetu el-kubra (4/79).

[3] Keššaful-kinna'a (4/39) i Muntehel-iradat (2/611).

[4] Broj fetve 2342 (16/3/1399 po hidžri), 3900 (29/8/1401 po hidžri) i 4010 (20/10/1401 po hidžri).

[5] Fetava Muhammed ibn Ibrahim (8/122-128).

[6] Bilježi ga 'Alauddin el-Hindi u knjizi Kenzul-'ummal (40636). Hadis je slab zbog dvije stvari: 1- što je mursel, tj. Habbetu ibn Muslim kaže da je rekao Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, te je u lancu prenosilaca je izostavljen ashab, 2- što je Habbetu ibn Muslim medžhul, tj. nepoznat kao ravija sa strane pouzdanosti.

[7] Bejheki (20928) i kaže Bejheki da je ova predaja mursel (slab), ali ima rivajeta koji je podupiru.

[8] Bejheki (20929), prenosi Ibn Kudame u "El-Mugni" (14/155) da je Imam Ahmed rekao da je ovo najvjerodostojnije što je prenešeno o šahu.

[9] Bilježi ga Bejheki (20934).

[10] Muhtesar-muzeni (5/257) i El-Havi el-kebir (17/177).

[11] El-Muhezzeb (2/415) i Revdatut-talibin (11/225).

[12] El-Umm, Šafija (8/189).

[13] El-Muhezzeb (2/415).

[14] Bilježi Bejheki (20922, 20923, 20924 i 20926).

[15] El-Mugni (14/155) i Nejlul-evtar (8/259).

[16] Fethul-kadir (8/498).

[17] Ez-Zehire (8/283).

[18] El-Mugni (14/156).


Одговор:mr.Zijad Ljakić

Обработка: Ahlu-sunnah