Home
1
НАРЕДУВАЊЕ КОН ДОБРО И ОДВРАЌАЊЕ ОД ЗЛО Пет 18 Фед 2011, 11:21 pm
Muaz al Islam
Модератор
НАРЕДУВАЊЕ КОН ДОБРО И ОДВРАЌАЊЕ ОД ЗЛО
Една од крупните исламски обврски, која се протега низ целиот Кур'ан, се однесува на задачата на наредување на добро и спречување на зло "Емр бил-ма'руф вен-нехју анил-мункер". Оваа инстутиција на наредување на добро и одвраќање од зло спаѓа меѓу возвишените исламски прописи и императив за секој муслиман кој кога ќе забележи негативна појава пред своите очи има можност да го примени хадисот на Аллаховиот Пратеник с.а.в.с. кој рекол:
مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ. فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ. فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ. وَذٰلِكَ أَضْعَفُ الإِيمَانِ
“Кој од вас ќе види зло, нека го отстрани со своја рака, а ако не може, нека го отстрани со збор, а ако и тоа не може, нека го отстрани со своето срце. Но, ова е најслаб иман.” (Муслим)
Потоа, наредувањето на добро и одвраќање од зло, всушност, тоа било фундаментална задача и мисија на најизбраните Аллахови пратеници, навика и обичај на добрите и учените луѓе. Постојат голем број на курански ајети кои стриктно ја нагласуваат оваа обврска, која во развојот на исламското општество имала огромна идеолошка улога. Чесниот Кур'ан меѓу другото вели:
وَٱلْمُؤْمِنُونَ وَٱلْمُؤْمِنَاتِ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَآءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِٱلْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ ٱلْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ ٱلزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَـٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ ٱللَّهُ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
“Верниците и верничките се заштитници еднисодруги: наредуваат добро и одвраќаат од зло, клањаат намаз и даваат зекат и послушни се и на Аллах и на пејгамберот Негов. Аллах ним ќе им се смилува. Аллах, навистина, е Силен и Мудар!” (Ет-Тевбе, 71)
Газали вели: “Ајетот става до знаење дека оној што ги напушта овие две својства (наредување добро и одвраќање од зло) излегува од редовите на муслиманите.”
Додека имам Куртуби тврди дека овој ајет недвосмислено ги одделува верниците од дволичнаците, затоа што дволичнаците се опишани со спротивни својства, како што тоа се наведува во Кур’анот:
ٱلْمُنَافِقُونَ وَٱلْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ من بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِٱلْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ ٱلْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ ٱللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ ٱلْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
“Мажите дволични и жените дволични, еднисодруги се: наредуваат зло и одвраќаат од добро, а рацете им се стегнати. Забораваат на Аллах па и Он заборава на нив. Дволичните, навистина, се расипани!” (Ет-Тевбе, 67)
Всушност, во куранската дефиниција на верниците и верничките, муслиманите и муслиманките, ова својство спаѓа во главните обележја на вистинските верници. Низ целата исламска историја оваа куранска институција имала пресудна морална улога, со оглед на тоа што и поединците и заедницата подеднакво ги задолжува.
Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., како жив пример на Кур’анот, во пракса најдобро ја објаснил смислата на оваа хумана исламска одредба. Сиот негов пратенички живот, за кого Возвишениот Аллах вели дека е најдобар пример за верникот, бил исполнет со борба за добро во склад со куранските одредби. Еве еден илустративен пример кој практично го објаснува ставот на Пратеникот с.а.в.с. кон оваа институција - наредување добро и спречување на зло:
- Се пренесува од Ибн Аббас р.а. дека Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., видел златен прстен на раката кај еден човек, му го извадил, го фрлил и рекол: “Некои од вас се насочуваат кон зажарен јаглен и го ставаат на раце.” По заминувањето на Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., му било речено на човекот: “Земи го прстенот и искористи си го.” Човекот одговорил: “Не, Валлахи, никогаш нема да го земам откако го фрли Аллаховиот пејгамбер.”
Истакнувајќи ја оваа обврска, Кур’анот употребува израз “је’мурун” т.е. наредуваат да се прави добро. Со други збор-ови, Кур’анот ја потенцира колективната обврска и одгово-рност, и бара меѓусебно верниците да се поттикнуваат на правење на добри дела, што непосредно ја иницира целата заедница на активна борба кон највозвишените морални вредности.
Наредувањето на добро и одвраќањето од зло, првенствено треба да се примени во потесниот круг на семејството, пријателите, познаниците и сл. Наредување на одредени постапки, кои се однесуваат за правилата на исламското однесување, можеме да го оствариме и во рамките на нашите фамилии, за кои сносуваме полна верска и морална одговорност. Тука пред сé, влегува практична примена на основните исламските прописи и обврски од најмладите па до најстарите членови на куќата, со цел да се изгради навика и чувство за одговорност пред Аллах џ.ш. Тие навики, исламот бара од нас, да ги презентираме уште од најрани години, за потоа да станат составен дел во животот на муслиманот. Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., на тоа посебно инсистирал, истакнувајќи го на прво место намазот, за кого родителот треба да почне да го привикнува своето дете уште од седмата година, а во десетата година од животот ако одбие дури да се примени и сила. На ист ранг можат да се стават и другите навики кои треба да се вградат кај детето како општата хигиена, перење раце пред и по јадење, миење наутро, почитување на постари, учтиво да се однесува и сл. Стекнувањето на одредени навики животот го прави полесен и поедноставен и посмисловен.
Затоа, занемарување на оваа институција “Наредување добро и спречување од зло” може да доведе до далекосежни последици како морална анархија и духовно назадување. Денес, како никогаш порано, не е поизразена потребата од оваа потреба за нејзино доследно применување. Мораме да го поправиме нашето сфаќање дека наредување или советување за добро не е обврска само на професионални луѓе - имами, хатиби, и слично задолжени луѓе, туку на секој поединец и целата заедница. Секој е должен во границите на своите можности да придонесе во таа насока. Имено, муслиманот не смее да биде пасивен, незаинтересиран и егоист. Знаењето кое го располага треба да го пренесува и на други. Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., во таа смисла рекол:
“Пренесете од мене барем една реченица.”
Особено, кај нас имаме огромна потреба и одговорност да пренесуваме во нашите домови и фамилии, каде што жените се осакатени на тоа поле, па од нас зависи дали ќе дозволиме нив да ги воспитува телевизијата или ние преку нашата вера. Како пример можеме да ја наведеме џумата, на која, главно, присуствуваат мажите, па ако барем делумно не го пренесеме џуманското предавање или ваз дома, тогаш навистина, сме се огрешиле и не ја вршиме нашата улога на чувари на своето стадо. За жал, повеќето од луѓето, денес така и се однесуваат, неодговорно и несвесно!
Еве го предупредувањето на Аллаховиот Пратеник с.а.в.с. за напуштање и изоставње на оваа институција:
وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتَأْمُرُنَّ بالمَعْرُوفِ وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ المُنْكَرِ و لَيُوشِكَنَّ الله أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عِقَاباً مِنْهُ فَتَدْعُونَهُ فَلا يَسْتَجِيبُ لَكُمْ
“Се колнам во Оној во чија рака е мојава душа; вие или ќе наредувате добро и ќе забранувате зло или, пак, Аллах ќе ви испрати казна, па ќе Го молите и нема да ви се одѕвие.” (Тирмизи, Ибн Маџе, Бејхеки - хасен)
Мухаммед с.а.в.с., ги подучувал своите асхаби дури и кога е во прашање патот (чаршија и сл), да и кон него ја исполнат обврската или хаккот кој му припаѓа, па во хадисот кој го пренесува Ебу Сеид р.а. стои дека Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., рекол: “Чувајте се од седенки по патиштата!”
Рекле: “Ја Ресулаллах, мораме да се состануваме за меѓусебно да си разговараме.” Аллаховиот пејгамбер с.а.в.с., Рекол: “Кога веќе морате да се состанувате, дајте му го на патот правото негово.” Прашале: “За какво право на патот се работи, ја Ресулаллах!” Одговорил: “соборувањето на погледот, чувањето од навреда, отпоздравувањето со селам, наредувањето добро и забранувањето зло.” (Бухари)
Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., ни забранува непотребно стоење покрај пат, бидејќи тоа се смета за губење на време. Меѓутоа, ако дојде до тоа, како нешто што е јавна работа, тогаш мора да се почитуваат обврските спрема патот: соборување на поглед, возвраќање на селам, воздржување од лоши дела и наредување на добро и спречување на зло!
Дали ние кога ќе се најдеме на пат или во чаршија ги исполнуваме овие работи?
Треба да обрнеме внимание на фактот дека она што го наредуваме дали и самите тоа го применуваме, оттука почнува вистинската борба против своите страсти, заблуди, предрасуди кои човекот го туркаат во грев. Иса а.с. порачал: „Најпрвин советувај се самиот себеси, а потоа другите!” Значи, треба првин да расчистиме со себе. Бидејќи ако постапуваме спротивно тогаш се доведуваме во позиција која ја опишал Аллаховиот Пратеник с.а.в.с. во еден хадис каде стои:
- Се пренесува од Ебу Зејд Усаме б. Зејд б. Харис (р.а.) дека рекол: “Го слушнав Аллаховиот пејгамбер с.а.в.с., како вели: “На Судниот ден ќе се доведе човек и ќе се фрли в оган. Цревата од стомакот ќе му паднат. Ќе се врти околу нив онака како што се врти магаре со вртелка на воденица. Ќе се соберат околу него џехеннемските жители и ќе речат: “О човеку, што е со тебе? Нели наредуваше добро и забрануваше зло?” - Ќе одговори: ”Да, наредував добро, но добро не правев; забранував зло, а зло правев.” (Бухари)
Една од крупните исламски обврски, која се протега низ целиот Кур'ан, се однесува на задачата на наредување на добро и спречување на зло "Емр бил-ма'руф вен-нехју анил-мункер". Оваа инстутиција на наредување на добро и одвраќање од зло спаѓа меѓу возвишените исламски прописи и императив за секој муслиман кој кога ќе забележи негативна појава пред своите очи има можност да го примени хадисот на Аллаховиот Пратеник с.а.в.с. кој рекол:
مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ. فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ. فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ. وَذٰلِكَ أَضْعَفُ الإِيمَانِ
“Кој од вас ќе види зло, нека го отстрани со своја рака, а ако не може, нека го отстрани со збор, а ако и тоа не може, нека го отстрани со своето срце. Но, ова е најслаб иман.” (Муслим)
Потоа, наредувањето на добро и одвраќање од зло, всушност, тоа било фундаментална задача и мисија на најизбраните Аллахови пратеници, навика и обичај на добрите и учените луѓе. Постојат голем број на курански ајети кои стриктно ја нагласуваат оваа обврска, која во развојот на исламското општество имала огромна идеолошка улога. Чесниот Кур'ан меѓу другото вели:
وَٱلْمُؤْمِنُونَ وَٱلْمُؤْمِنَاتِ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَآءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِٱلْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ ٱلْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ ٱلزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَـٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ ٱللَّهُ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
“Верниците и верничките се заштитници еднисодруги: наредуваат добро и одвраќаат од зло, клањаат намаз и даваат зекат и послушни се и на Аллах и на пејгамберот Негов. Аллах ним ќе им се смилува. Аллах, навистина, е Силен и Мудар!” (Ет-Тевбе, 71)
Газали вели: “Ајетот става до знаење дека оној што ги напушта овие две својства (наредување добро и одвраќање од зло) излегува од редовите на муслиманите.”
Додека имам Куртуби тврди дека овој ајет недвосмислено ги одделува верниците од дволичнаците, затоа што дволичнаците се опишани со спротивни својства, како што тоа се наведува во Кур’анот:
ٱلْمُنَافِقُونَ وَٱلْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ من بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِٱلْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ ٱلْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ ٱللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ ٱلْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
“Мажите дволични и жените дволични, еднисодруги се: наредуваат зло и одвраќаат од добро, а рацете им се стегнати. Забораваат на Аллах па и Он заборава на нив. Дволичните, навистина, се расипани!” (Ет-Тевбе, 67)
Всушност, во куранската дефиниција на верниците и верничките, муслиманите и муслиманките, ова својство спаѓа во главните обележја на вистинските верници. Низ целата исламска историја оваа куранска институција имала пресудна морална улога, со оглед на тоа што и поединците и заедницата подеднакво ги задолжува.
Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., како жив пример на Кур’анот, во пракса најдобро ја објаснил смислата на оваа хумана исламска одредба. Сиот негов пратенички живот, за кого Возвишениот Аллах вели дека е најдобар пример за верникот, бил исполнет со борба за добро во склад со куранските одредби. Еве еден илустративен пример кој практично го објаснува ставот на Пратеникот с.а.в.с. кон оваа институција - наредување добро и спречување на зло:
- Се пренесува од Ибн Аббас р.а. дека Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., видел златен прстен на раката кај еден човек, му го извадил, го фрлил и рекол: “Некои од вас се насочуваат кон зажарен јаглен и го ставаат на раце.” По заминувањето на Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., му било речено на човекот: “Земи го прстенот и искористи си го.” Човекот одговорил: “Не, Валлахи, никогаш нема да го земам откако го фрли Аллаховиот пејгамбер.”
Истакнувајќи ја оваа обврска, Кур’анот употребува израз “је’мурун” т.е. наредуваат да се прави добро. Со други збор-ови, Кур’анот ја потенцира колективната обврска и одгово-рност, и бара меѓусебно верниците да се поттикнуваат на правење на добри дела, што непосредно ја иницира целата заедница на активна борба кон највозвишените морални вредности.
Наредувањето на добро и одвраќањето од зло, првенствено треба да се примени во потесниот круг на семејството, пријателите, познаниците и сл. Наредување на одредени постапки, кои се однесуваат за правилата на исламското однесување, можеме да го оствариме и во рамките на нашите фамилии, за кои сносуваме полна верска и морална одговорност. Тука пред сé, влегува практична примена на основните исламските прописи и обврски од најмладите па до најстарите членови на куќата, со цел да се изгради навика и чувство за одговорност пред Аллах џ.ш. Тие навики, исламот бара од нас, да ги презентираме уште од најрани години, за потоа да станат составен дел во животот на муслиманот. Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., на тоа посебно инсистирал, истакнувајќи го на прво место намазот, за кого родителот треба да почне да го привикнува своето дете уште од седмата година, а во десетата година од животот ако одбие дури да се примени и сила. На ист ранг можат да се стават и другите навики кои треба да се вградат кај детето како општата хигиена, перење раце пред и по јадење, миење наутро, почитување на постари, учтиво да се однесува и сл. Стекнувањето на одредени навики животот го прави полесен и поедноставен и посмисловен.
Затоа, занемарување на оваа институција “Наредување добро и спречување од зло” може да доведе до далекосежни последици како морална анархија и духовно назадување. Денес, како никогаш порано, не е поизразена потребата од оваа потреба за нејзино доследно применување. Мораме да го поправиме нашето сфаќање дека наредување или советување за добро не е обврска само на професионални луѓе - имами, хатиби, и слично задолжени луѓе, туку на секој поединец и целата заедница. Секој е должен во границите на своите можности да придонесе во таа насока. Имено, муслиманот не смее да биде пасивен, незаинтересиран и егоист. Знаењето кое го располага треба да го пренесува и на други. Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., во таа смисла рекол:
“Пренесете од мене барем една реченица.”
Особено, кај нас имаме огромна потреба и одговорност да пренесуваме во нашите домови и фамилии, каде што жените се осакатени на тоа поле, па од нас зависи дали ќе дозволиме нив да ги воспитува телевизијата или ние преку нашата вера. Како пример можеме да ја наведеме џумата, на која, главно, присуствуваат мажите, па ако барем делумно не го пренесеме џуманското предавање или ваз дома, тогаш навистина, сме се огрешиле и не ја вршиме нашата улога на чувари на своето стадо. За жал, повеќето од луѓето, денес така и се однесуваат, неодговорно и несвесно!
Еве го предупредувањето на Аллаховиот Пратеник с.а.в.с. за напуштање и изоставње на оваа институција:
وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتَأْمُرُنَّ بالمَعْرُوفِ وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ المُنْكَرِ و لَيُوشِكَنَّ الله أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عِقَاباً مِنْهُ فَتَدْعُونَهُ فَلا يَسْتَجِيبُ لَكُمْ
“Се колнам во Оној во чија рака е мојава душа; вие или ќе наредувате добро и ќе забранувате зло или, пак, Аллах ќе ви испрати казна, па ќе Го молите и нема да ви се одѕвие.” (Тирмизи, Ибн Маџе, Бејхеки - хасен)
Мухаммед с.а.в.с., ги подучувал своите асхаби дури и кога е во прашање патот (чаршија и сл), да и кон него ја исполнат обврската или хаккот кој му припаѓа, па во хадисот кој го пренесува Ебу Сеид р.а. стои дека Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., рекол: “Чувајте се од седенки по патиштата!”
Рекле: “Ја Ресулаллах, мораме да се состануваме за меѓусебно да си разговараме.” Аллаховиот пејгамбер с.а.в.с., Рекол: “Кога веќе морате да се состанувате, дајте му го на патот правото негово.” Прашале: “За какво право на патот се работи, ја Ресулаллах!” Одговорил: “соборувањето на погледот, чувањето од навреда, отпоздравувањето со селам, наредувањето добро и забранувањето зло.” (Бухари)
Аллаховиот Пратеник с.а.в.с., ни забранува непотребно стоење покрај пат, бидејќи тоа се смета за губење на време. Меѓутоа, ако дојде до тоа, како нешто што е јавна работа, тогаш мора да се почитуваат обврските спрема патот: соборување на поглед, возвраќање на селам, воздржување од лоши дела и наредување на добро и спречување на зло!
Дали ние кога ќе се најдеме на пат или во чаршија ги исполнуваме овие работи?
Треба да обрнеме внимание на фактот дека она што го наредуваме дали и самите тоа го применуваме, оттука почнува вистинската борба против своите страсти, заблуди, предрасуди кои човекот го туркаат во грев. Иса а.с. порачал: „Најпрвин советувај се самиот себеси, а потоа другите!” Значи, треба првин да расчистиме со себе. Бидејќи ако постапуваме спротивно тогаш се доведуваме во позиција која ја опишал Аллаховиот Пратеник с.а.в.с. во еден хадис каде стои:
- Се пренесува од Ебу Зејд Усаме б. Зејд б. Харис (р.а.) дека рекол: “Го слушнав Аллаховиот пејгамбер с.а.в.с., како вели: “На Судниот ден ќе се доведе човек и ќе се фрли в оган. Цревата од стомакот ќе му паднат. Ќе се врти околу нив онака како што се врти магаре со вртелка на воденица. Ќе се соберат околу него џехеннемските жители и ќе речат: “О човеку, што е со тебе? Нели наредуваше добро и забрануваше зло?” - Ќе одговори: ”Да, наредував добро, но добро не правев; забранував зло, а зло правев.” (Бухари)
