Home
1
Правдата и нејзините видови Чет 03 Фед 2011, 5:22 pm
ibret
Активен член
Правдата и нејзините видови
Човекот се состои од душа и тело и двете на свој начин се подлежни на болести и склони на задоволствата во согласнот со својата природа. Она што го оштетува телото е болест, а она што му овозможува задоволство лежи во неговата благосостојба, здравје и сето она што одговара на неговата природа. Науката која се занимава со здравјето и болестите на телото се нарекува медицина.
Болести на душата се лоши навики и послушност кон страстите, кои го раствораат човекот и го спуштаат на нивото на животните. Задоволството на душата е условено со ахлакот и неговите вредности кои влијаат врз човековата мудрост и правда, приближувајќи го со тоа кон Аллах, субханеху ве теала.
Науката која се занимава со овие прашања е ахлакот. Зборот ахлак е множина од зборот хулук што значи склоност кон нешто. Склоноста кон нешто е карактеристика на душата која претставува извор на сите оние активности кои човек спонтано ги извршува без да размисли за нив.
Една од убавите карактеристики е правдата
Возвишениот известува дека МУ наредил на Својот роб правда, правилно постапување и правичност и упатува на добротворство.
„Аллах бара да се почитува секое право, да се чини добро, да се уделува на ближните, а развратот и сето она што е одвратно и насилството ги забранува; за поука да примите. Тој ве советува.“
За ајетот „Аллах бара да се почитува секое право..“ Ибн Абас, радијаллаху анху, вели: „Сведочејќи им дека нема друг бог освен Аллах.“
Еш-Ша’би пренесува од Ибн Бешир б. Нухејк, р.а., кој вели: „Го чув Ибн Месуд, р.а., како вели: ’Најсодржаен ајет во Куранот е ајетот во поглавјето ’Пчели’: „Аллах бара да се почитува секое право, да се прави добро..“
Ова го пренесува Ибн Џерир, а Катаде за ајетот „Аллах бара да се почитува секое право, и да се прави добро" вели: - дека не постои убав ахлак кој луѓето во џахилијетот го практикувале и го сметале за убав, а исламот да не наредил на тоа, и дека нема лош ахлак кој меѓусебно го осудувале еден со друг, а Исламот тоа да не го забранил, на тоа му давал предност. Исламот ги забранил безмислиците и лошиот и презрен ахлак. Во овој смисол, зборува и хадисот: „Возвишениот Аллах го сака високиот, а го мрази нискиот, и презрен aхлак.“
Хафизот Ебу Јала пренесува од Абдул Мелик ибн Умејр кој вели: „Ексем Сајфиј слушна за доаѓањето на Аллаховиот Пратеник, а.с., во Медина и сакаше да отиде кај него, но неговиот народ не му дозволил, па му рекоа: ’Ти си наш одбраник, не би требало да трчаш кон него’ тој рече; Нека отиде некој кој ќе го извести за мене и нека ми донесе одговор од него.’ За тоа биле одбрани двајца луѓе кои отишле кај Аллаховиот Пратеник, с.а.в.с., и му рекле: ’Ние сме испратени од Ексем ибн Сафије, тој прашува за тебе кој си и што си? Аллаховиот Пратеник, с.а.в.с., рече: ’Што се однесува до тоа кој сум јас, јас сум Мухаммед син на Абдуллах, а што се однесува до тоа што сум јас, јас сум Аллахов роб и Негов Пратеник.’ А потоа им го проучи овој ајет: „Аллах бара да се почитува секое право, и да се прави добро" Тие рекоа: ’Повтори ни ги тие зборови, па ги повторуваше се додека не ги запомнаа. Потоа отидоа кај Ексем и му рекоа: ’Одби да го воздигнува своето потекло, а се прашувавме и за неговото потекло и видовме дека тој е од чисто, почитувано и ценето потекло, и ни кажа неколку реченици кои ги почувме, и кога ги слушна Ексем, рече: ’Гледам дека тој наредува најголем степен на морал, а го забранува она што е зло и лошо, па бидете предводници во поглед на ова, и не бидете последни во тоа.“
Постојат три видови на правда:
1.Вид на права, е правдата помеѓу Аллах, с.в.т. и човекот, односно казната и наградата која Аллах, с.в.т., ги применува на човекот кон неговите дела и активности. Со други зборови кажано, за било кое направено дело било тоа добро или лошо, Аллах, с.в.т., ќе даде содветна казна или награда. Ако би било поинаку, тогаш тоа би подразбирало неправда и повреда на правата поради неисправната Аллахова, с.в.т., постапка кон Неговите створенија, а тоа е својство кое Аллах, с.в.т., не може да го има.
2.вид на правда, е правдата помеѓу луѓето, а тоа значи дека секој мора да ги почитува индивидуалните и друштвените права на другите и да делува во склад со исламските закони. Ова се нарекува друштвена правда. Во низа Пратеникови, с.а.в.с., хадиси овие права се набројани на следниов начин: „Секој верник кон својот брат верник има 30 должности кои не спаѓаат од него сè додека не ги изврши или сè додека тој не се ослободи од извршувањето. Тие должности се:
- да ги простува неговите погрешки
- да биде милозлив и добар кон него ако се наоѓа во туѓа земја,
- да ги покрива неговите срамови,
- да му ги пружи рацете на спасот кога снеможе,
- да го прими неговото извинување,
- да не дозволува да го озборуваат,
- да истрајува давајќи му совети,
- да го чува неговото пријателство,
- да го чува она што му е доверено на чување,
- да го посетува кога е болен,
- да присуствува на неговото џеназе (погреб)
- да се отповика на негов повик,
- да прима негови подароци,
- да му благодари на неговата добрина,
- да му биде благодарен на неговата помош,
- да ги чува неговата чест и имот,
- да му удоволи на неговите потреби,
- да настојува да ги решава неговите проблеми,
- кога ќе кивне да му рече јерхамукеллах, т.е. Аллах да ти се смилува,
- да му укаже на она што го изгубил,
- да му возврати на селам,
- исправно да го интерпретира она што го зборува,
- да го прифати неговото добротворство,
- да му верува кога се колне,
- да има пријателски, а не непријателски став кон него, да му помогне бил тој насилник или жртва на насилство, (под помагање на насилникот се подразбира да се одврати особата од чинењето насилство, а помагање на жртвата на насилство, да се заштити од насилство и да се помогне во обезбедување на неговите права).
- да не се чувствува одвратност и досада кон него,
- да не го остава на цедило,
- да му се посакува секое добро како што се сака за себе и да не му се сака зло како што не се сака ни за себе.
3.вид на правда, е правдата помеѓу мртвите и живите. Овој вид правда налага:
- живите да ги споменуваат умрените по добро,
- да ги подмират нивните долгови,
- да постапуваат по нивните опораки,
- да чинат дова за нив,
- да делат садака, барајќи од Аллах, с.в.т., да им прости и да прават добри дела сеќавајќи се на нив.
На крајот од овој дел на излагање, заклучокот кој би можеле да го изведеме би бил, правдата значи комплетна власт на умот над сите други особини и моќи на човечката душа, така да сите бидат усмерени во правец на постигнувањето на конечната цел на човечкото совршенство и конечното приближување на Аллах, с.в.т. Со други зборови, умот е владател на телото.
Втор заклучок кој би можел да се изведе е тоа дека никој не може да поправа други луѓе се додека човекот не се поправи самиот себе, односно, ако поеднинецот не е во состојба да направи во него самиот да преовладува правдата како ќе може да ја воспостави меѓу другите луѓе (пословни партнери, челенови од семејството, граѓаните и друштвото во целина)? Заради тоа на самоодгојувањето треба да му се посвети клучно внимание и да му се даде неопходен приоритет над сето останато што е неможно без морални делувања.
Го молиме Аллах, субханеху ве теала, да бидеме од оние кои ќе работат според ови три видови на правда и во тоа да нè направи искрени.
Човекот се состои од душа и тело и двете на свој начин се подлежни на болести и склони на задоволствата во согласнот со својата природа. Она што го оштетува телото е болест, а она што му овозможува задоволство лежи во неговата благосостојба, здравје и сето она што одговара на неговата природа. Науката која се занимава со здравјето и болестите на телото се нарекува медицина.
Болести на душата се лоши навики и послушност кон страстите, кои го раствораат човекот и го спуштаат на нивото на животните. Задоволството на душата е условено со ахлакот и неговите вредности кои влијаат врз човековата мудрост и правда, приближувајќи го со тоа кон Аллах, субханеху ве теала.
Науката која се занимава со овие прашања е ахлакот. Зборот ахлак е множина од зборот хулук што значи склоност кон нешто. Склоноста кон нешто е карактеристика на душата која претставува извор на сите оние активности кои човек спонтано ги извршува без да размисли за нив.
Една од убавите карактеристики е правдата
Возвишениот известува дека МУ наредил на Својот роб правда, правилно постапување и правичност и упатува на добротворство.
„Аллах бара да се почитува секое право, да се чини добро, да се уделува на ближните, а развратот и сето она што е одвратно и насилството ги забранува; за поука да примите. Тој ве советува.“
За ајетот „Аллах бара да се почитува секое право..“ Ибн Абас, радијаллаху анху, вели: „Сведочејќи им дека нема друг бог освен Аллах.“
Еш-Ша’би пренесува од Ибн Бешир б. Нухејк, р.а., кој вели: „Го чув Ибн Месуд, р.а., како вели: ’Најсодржаен ајет во Куранот е ајетот во поглавјето ’Пчели’: „Аллах бара да се почитува секое право, да се прави добро..“
Ова го пренесува Ибн Џерир, а Катаде за ајетот „Аллах бара да се почитува секое право, и да се прави добро" вели: - дека не постои убав ахлак кој луѓето во џахилијетот го практикувале и го сметале за убав, а исламот да не наредил на тоа, и дека нема лош ахлак кој меѓусебно го осудувале еден со друг, а Исламот тоа да не го забранил, на тоа му давал предност. Исламот ги забранил безмислиците и лошиот и презрен ахлак. Во овој смисол, зборува и хадисот: „Возвишениот Аллах го сака високиот, а го мрази нискиот, и презрен aхлак.“
Хафизот Ебу Јала пренесува од Абдул Мелик ибн Умејр кој вели: „Ексем Сајфиј слушна за доаѓањето на Аллаховиот Пратеник, а.с., во Медина и сакаше да отиде кај него, но неговиот народ не му дозволил, па му рекоа: ’Ти си наш одбраник, не би требало да трчаш кон него’ тој рече; Нека отиде некој кој ќе го извести за мене и нека ми донесе одговор од него.’ За тоа биле одбрани двајца луѓе кои отишле кај Аллаховиот Пратеник, с.а.в.с., и му рекле: ’Ние сме испратени од Ексем ибн Сафије, тој прашува за тебе кој си и што си? Аллаховиот Пратеник, с.а.в.с., рече: ’Што се однесува до тоа кој сум јас, јас сум Мухаммед син на Абдуллах, а што се однесува до тоа што сум јас, јас сум Аллахов роб и Негов Пратеник.’ А потоа им го проучи овој ајет: „Аллах бара да се почитува секое право, и да се прави добро" Тие рекоа: ’Повтори ни ги тие зборови, па ги повторуваше се додека не ги запомнаа. Потоа отидоа кај Ексем и му рекоа: ’Одби да го воздигнува своето потекло, а се прашувавме и за неговото потекло и видовме дека тој е од чисто, почитувано и ценето потекло, и ни кажа неколку реченици кои ги почувме, и кога ги слушна Ексем, рече: ’Гледам дека тој наредува најголем степен на морал, а го забранува она што е зло и лошо, па бидете предводници во поглед на ова, и не бидете последни во тоа.“
Постојат три видови на правда:
1.Вид на права, е правдата помеѓу Аллах, с.в.т. и човекот, односно казната и наградата која Аллах, с.в.т., ги применува на човекот кон неговите дела и активности. Со други зборови кажано, за било кое направено дело било тоа добро или лошо, Аллах, с.в.т., ќе даде содветна казна или награда. Ако би било поинаку, тогаш тоа би подразбирало неправда и повреда на правата поради неисправната Аллахова, с.в.т., постапка кон Неговите створенија, а тоа е својство кое Аллах, с.в.т., не може да го има.
2.вид на правда, е правдата помеѓу луѓето, а тоа значи дека секој мора да ги почитува индивидуалните и друштвените права на другите и да делува во склад со исламските закони. Ова се нарекува друштвена правда. Во низа Пратеникови, с.а.в.с., хадиси овие права се набројани на следниов начин: „Секој верник кон својот брат верник има 30 должности кои не спаѓаат од него сè додека не ги изврши или сè додека тој не се ослободи од извршувањето. Тие должности се:
- да ги простува неговите погрешки
- да биде милозлив и добар кон него ако се наоѓа во туѓа земја,
- да ги покрива неговите срамови,
- да му ги пружи рацете на спасот кога снеможе,
- да го прими неговото извинување,
- да не дозволува да го озборуваат,
- да истрајува давајќи му совети,
- да го чува неговото пријателство,
- да го чува она што му е доверено на чување,
- да го посетува кога е болен,
- да присуствува на неговото џеназе (погреб)
- да се отповика на негов повик,
- да прима негови подароци,
- да му благодари на неговата добрина,
- да му биде благодарен на неговата помош,
- да ги чува неговата чест и имот,
- да му удоволи на неговите потреби,
- да настојува да ги решава неговите проблеми,
- кога ќе кивне да му рече јерхамукеллах, т.е. Аллах да ти се смилува,
- да му укаже на она што го изгубил,
- да му возврати на селам,
- исправно да го интерпретира она што го зборува,
- да го прифати неговото добротворство,
- да му верува кога се колне,
- да има пријателски, а не непријателски став кон него, да му помогне бил тој насилник или жртва на насилство, (под помагање на насилникот се подразбира да се одврати особата од чинењето насилство, а помагање на жртвата на насилство, да се заштити од насилство и да се помогне во обезбедување на неговите права).
- да не се чувствува одвратност и досада кон него,
- да не го остава на цедило,
- да му се посакува секое добро како што се сака за себе и да не му се сака зло како што не се сака ни за себе.
3.вид на правда, е правдата помеѓу мртвите и живите. Овој вид правда налага:
- живите да ги споменуваат умрените по добро,
- да ги подмират нивните долгови,
- да постапуваат по нивните опораки,
- да чинат дова за нив,
- да делат садака, барајќи од Аллах, с.в.т., да им прости и да прават добри дела сеќавајќи се на нив.
На крајот од овој дел на излагање, заклучокот кој би можеле да го изведеме би бил, правдата значи комплетна власт на умот над сите други особини и моќи на човечката душа, така да сите бидат усмерени во правец на постигнувањето на конечната цел на човечкото совршенство и конечното приближување на Аллах, с.в.т. Со други зборови, умот е владател на телото.
Втор заклучок кој би можел да се изведе е тоа дека никој не може да поправа други луѓе се додека човекот не се поправи самиот себе, односно, ако поеднинецот не е во состојба да направи во него самиот да преовладува правдата како ќе може да ја воспостави меѓу другите луѓе (пословни партнери, челенови од семејството, граѓаните и друштвото во целина)? Заради тоа на самоодгојувањето треба да му се посвети клучно внимание и да му се даде неопходен приоритет над сето останато што е неможно без морални делувања.
Го молиме Аллах, субханеху ве теала, да бидеме од оние кои ќе работат според ови три видови на правда и во тоа да нè направи искрени.
