Home
1
Да ли мртвите го слушаат говорот на живите луѓе? Пон 05 Мар 2012, 2:40 pm
Muwehhid
Модератор
Во името на Аллах, Семилосниот, Милостивиот!
Прашање:
Селам алејкум. Ме интересира да ли нашите умрени се свесни кога одеме кај нивните кробови? Да ли Аллах им дозволува да се свесни за нашата посета, да ли не слушаат кога ги посетуваме, и да ли мртвите вопшто слушаат? Аллах да ве награди со секое добро...
Одговор:
Алејкум селам.
Одговорот на ова прашање се врача на познатата месела, околу која има многу големо разединување меѓу научниците на Ехлу суннетот, а тоа е ДА ЛИ МРТВИТЕ ГО СЛУШААТ ГОВОРОТ НА ЖИВИТЕ И ДА ЛИ ГО ЧУСТВУВААТ НИВНОТО ПРИСУСТВО.
Причината за разединувањето по ова прашање кој е има контрадикторност со шеријатските текстови кој говорат за ова прашање. Всушност, во неколку ајети се негира за можноста мртвите да го слушаат говорот од живите, како што се зборовите на Возвишениот:
Да, ти не можеш да бидеш сигурен во она што го слушаат умрените а ниту, можеш да ги слушнеш молбите на немите кога ќе се свртат со плеќите (Ен-Немал 80)
Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите, ниту , пак , можеш да го натераш глувиот да го слушне повикот кога е свртен од тебе. (Ел-Рум 52)
Не се еднакви ни живите ни мртвите. Аллах, навистина, дава да слуша кој сака. А ти не можеш да ги натераш да те слушаат они во мезарите. (Фатир 22)
Додека од другата страна дошле неколку веродостојни хадиси во кои се потврдува дека мртвите ги слушаат на живите, како хадисите кои ги бележи Бухари, Муслим и останатите автори на хадиските збирки пренесени од шест асхаби. А во хадисот кај Мулим од Енес, расијаллаху анху, се пренесува дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, дозволил убивање на мушриците во битката на Бедру три дена а потоа дошол кај нив, стоел покрај нив и ги повикувал со следниве зборови: “ O Ебу Џехле ибн Хишам, о Умејјете ибн Халеф, о Утабе ибн Ребиа, о Шејбете ибн Ребиа, зарем вече не ја најдовте вистината она што вашиот господар го вети, навистина ја пронајдов вистината она што ми го вети Мојот Господар. Па омер, радијаллаху анха, ги слушнал зборовите на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, и рекол: О Аллахов Пратенику, како ти да слушаат и како да говораат кога веќе станаа мрши. Па Пратеникот саллаллаху алејхи ве селлем му одговорил: “Така, е Оној во чија рака е мојата душа, вие не сте подобри не слушате од нив од она што јас им го говорам, меѓутоа тие немаат моќ да говораат. Затоа им наредил да ги собераат и да ги фрлат во Калиб на Бедар.
Исто така, има друг хадис со кој се потврдува дека мртвите ги слушаат на живите кој е познат хадис кој го бележи Бухари и Муслм, дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: “ Навистина кога на робот че го споштат во неговиот гроб и кога че заминат од него неговите пријатели тој ги слуша нивното одење....
Поради контрадикторностите на овие шеријатски текстови научниците (алимите) околу ова прашање имаат четири мислења.
Првото мислење е став на учењаците(Алимите) кои генерално потврдуваат дека мртвите го слушаат говорот од живите и го чуствуваат нивното присуство. Ова е ставот на Џхумхур (повечето) учењаци(алими), како Ибн Хазма, Кади Ијада, шејхул- ислам Ибн Тејмијје, Ибнул-Кајјим и Ибн Кесир. Учењаците кои го застапуваат овој став сметаат дека ајетите во кои се негира дека мртвите не можат да слушаат , имаат погрешно значење , а со тоа меѓусебно се расединиле како овие ајети се толкуваат во погрешно значење.
Првото толкување на погрешното значење на тие ајети е дека под “мртвите” во ајето се мисли на кафирите(Неверниците) кои се живи. По ова значење на ајетот - Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите значи: Ти не можеш да ги натераш кафирите чии срце Аллах го умртвил да го слушнаат опатсвото, ниту пак ја слушаат користа од вистината. Према тоа, по ова толкување на ајетот во фигуративна смисла коа е споредба за кафирите кои се во животот со мртвите. Ова толкување на ајетот го застапуваат Ибн Кутејбе, Хаттаб, Бегави, Замахшери, Сухејли, Семеани, Шенкити и Ибн Усејмин.
Тие го докажуваат ова толкување на овој ајет со следниве докази:
Први: со ајетот кој е следен посел овој ајет во кој се вели: Не можеш , исто така, и слепите да ги упатиш од скршнувањата нивни. Ги слушаш само оние кои веруваат во знаменијата Наши, оние , Послушните! (Ен-Немал 81) Па велат: спујување негирање на тоа дека мртвите слушаат, а што дојде во предходниот стих (Ел- немал 80), сега потврдувам да слушаат само уние кои веруваат во Неговите ајети, као што стои до следиов ајет(Ел-Немал 81), јасно укажува дека по мртвите во предходниот ајет не се мисли на она чии што телата ги напуштаат своите души, туку на мртвите во фигуративна смисла.
Втори: изучување на племенитиот Куран укажува дека за зборот мртви во многу слушаеви се употребува за значење како кафири кои се живи, како во ајетот: И ќе тие се оѕвијат, навистина, оние кои слушаат. И мртвите Аллах ќе ги оживи: Потоа Нему ќе му се вратат! (Ел-Енам 36) , 122 истата сура и суре фатир 22 ајет.
Трети: значењето на ајетот: Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите припаѓа под значење на други слични ајети во кој е целта да се утеши Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, кој многу тагувал и му било многу тешко што мушриците кафири не сакале да веруваат во ајетите кои се објавувале. Како во ајетот во кој Возвишениот вели: И ќе тие се оѕвијат, навистина, оние кои слушаат… (Ел-Енам 36), како и зборовите на Возвишениот: Ќе ја жалостиш ли душата твоја затоа што тие не веруваат? (Еш-Шура 3), како и слични ајети во суре Ел-Хиџр 97 и суре Рн-Нахал 127. Па велат дека значењето на 80 ајет во суре Ен-Немал Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите дека се мисли на вистинска смрт која душата го напушта телото тогаш овој ајет не би бил утеха за Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем.
Коментарот на споманатвиов доказ: спомнатото значење на 80 ајет во суре Ен-Немал и 52 ајет во суре Ер Рум се потполно прифатливи, меѓутоа тоа нас не спрчува да докажеме со нив дека мртвите не го слушаат говорот од живите. Бидејчи мртвите во релноста не ги слушаат на живите Возвишениот Аллах употребува живи кафири (неверници) со мртвите во тоа да ни едните ни другите не го слушаат она што им се говори. А тоа значи дека тие. Односно мртвите во кои се употребува живи кафири во тоа дека не го слушаат говорот содржи на таа личност да не слуша многу и повече отколку живите кафири поради тоа се тие и се споредуваат со мртвите. Како што е на пример. Зејд по храброста со лавот стоа што лавот има во себе особина која има повече хрброст од Зејд инаку со него не би се споредил. Така е исто со живите кафири се споредуваат со мртвите во тоа дека не слушаат бидејчи таа личност кај мртвите е толку изразена да со нега не може да се направи споредба.
Второтo толкување на гогрешното значење на трите ајети (во суре Ен-Немал и Ер-Рум) е дека под “мртивите” во ајетот се мисли навистина на оние кои се умрени, меѓутоа по тоа се мисли дека мртвите не слушаат се мисли на нормално слушање оној кој се окористил од оној кој што слуша, бидејчи кафирите ја слушаат вистината, меѓутоа тие од неа се одрекнуваат. Односно, сакам да кажам да понекогаш нешто негираат поради тоа што од тие работи нема никаква корис, плод и корист. А на ова не опатуваат зборовите на Возвишениот: Ние создадовме и џиновни многу и луѓе многу за Џехеннемот: имаат срца , но со нив не гледаат, имаат уши , но со нив не слушаат- како добиток се, дури и уште полоши. Секако , рамнодушни се! (Ел-Араф 179).
Ова толкување го застапуваат шејхул-ислам- Ибн Тејмијје, Ибнул-Кајјим, Ибн Реџеб и го наведува Тебери со својот Тефсир.
На ова толкување на ајетот во суре (Ен-Немал и Ер-Рум) укажуваат многу ајети од Куранот во кои јасно и недвосмислено да се нарекува грлуви, неми и слепи оние луѓе кои во релноста слушаат, говорат т виѓаат, со тоа се мисли дека под нивната глувонемост се мисли дека не слушаат како би се окорстиле од тоа што го слушаат.
Ова толкување на ајетот на суре Ен-Немал и Ен-Рум може да се приговара со содржина на улогата со која е во споредба со оние кои се споредуваат. Бидејчи неговите докази можат да се однесуваат на споредба на живите кафири со умрените, затоа што живите кафири не се окористуваат од слушање на вистината како што умрените не се окористуваат од слушање на говорот на живите. Меѓутоа, наисправно е и најприфатливо да се докажува со ова обратно да мртвите се окористат од слушање како што многу живи не се окористуваат од него, бидејчи е општопознато дека мртвите вопшто не ги слушаат на живите и затоа што другите се споредуваат со нив, а не обратно.
Третото толкување на погрешното значење а тие ајети ( во суре Ен-Немал и Ер-Рум) е Да Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите со својата моќ и сила, меѓутоа Аллах е тој прави да слушаат кога Тој сака, затоа што Тој е способен да го стори тоа од страна на други. Овастав го застапуваат Ибн Ет-Тин, Исмаили и го наведува Тебери како еден од толкуваните ајети.
Тие го докажуваат ова толкување со ајетот кој доаѓа после 80 ајет во суре Ен-Немал: Не можеш, исто така, и слепите да ги упатиш од скоршувањата нивни.. (Ен-Немал 81) Велат дека ајетот објаснува дека упатат од куфурот во иманот во Аллаховите раце од страна на другите, а негирање на моќта на Пратеникот, саллаллаху алехи ве селлем, да направи да мртвите да слушаат освен со Неговата волља е како негирање дека тој може да ги упати кафирите освен со Аллаховата вољја.
Докази на оние кои го застапуваат овој став дека нмртвите го слушаат говорот на живите и да го чуствуваат нивното присуство:
Прв доказ: дозволување од Аллаховиот Пратеник саллаллаху алејхи ве селлем, убивање на мушриците на Бедер три дена откако што се убијени и ушете неговото заколнување дека присутните дена ништо подобро не слушаат од тие убијени: “Така, е Оној во чија рака е мојата душа, вие не сте подобри не слушате од нив од она што јас им го говорам, меѓутоа тие немаат моќ да говораат..(Бухари, Муслим), сето ова јасно укажува дека мртвите ги слушаат на живите без никакво ограничување и специфичност само за убијените мушрици на Бедер.
На овој доказ другара страна(поборниците на вториот став- да мртвите не слушаат) одговара со веродостоен хадис од Аиша р.а, во кој е дошло Тие (убијени мушрици) сега знаеме дека она што им кажав вистината, што значи дека предходниот спомнат хадис не е потполно прифатлив.
Меѓутоа, овој прилог е слаб бидејчи мнозинството на пренесувачи од страна на група спомнати те пренесувачи не може тука така да се отфрлат само поради логичното толкување на ова прашање од страна на Аиша р.а, која ја занегирала пренесувањето(Хадисот) од Ибн Омер, кога го слушнала , од почитување на неговиот степен и знаење. Истотака таа лично не присуствувала на таа случка за разлика од асхабите који го пренесуваат. А од друда страна, го наведува Ибн Хаџер дека може да се потврди Промената на ставот на Аиша р.а по ова прашање бидејчи од неа во Муснед од имам Ахмед се пренесува со добар ланец на пренесувачите со исти ривајет како од останатите асхаби.
Втори доказ: хадис кој го бележи Бухари и Муслим од Енес, радијаллаху анха, дека Аллаховиот Пратеник саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: “ Навистина на робот кога че го споштат во неговиот гроб и кога че си заминат неговите пријатели тој ги слуша нивното одење... Велат дека овој хадис недвосмислено укажува дека мртвите во гробот ги слушаат на живите.
Меѓутоа, овој доказ може да се каже дека се однесува само на првиот период после закопувањето на умрениот (После џеназето), кога душата че се врати во телото на умрениот, во моментот на испитување од страна на два мелеки, а тоа значи дека тоа не е во постојана состојба. Бидејчи причината за моќта на умрениот да ги слуша одењето на луѓето од живите е спојување на душата со телото, а тоа спојување не трае долго туку само во времето на испрашувањето од страна на двата мелеки. Па ако го имаме ова во предвид, не може со ова да се докаже дека мртвите ги слушаат на живите.
Трети доказ: Хадис за изговарање на селам во прилика на поминување и одење покрај мезарите(Гробиштата). Хадисот го бележи Муслим во својот Сахих од Ебу Хурејре р.а дека Аллаховиот Пратеник , саллаллаху алејхи ве селлем, дошол го гробиштата и рекол: Ес-селаму алејкум куќи на мумините, и ние иншаллах че ви се придридружиме... Велат во овој хадис Пратеникот саллаллаху алејхи ве селлем им дава селам на умрените и им вели дека наскоро че им се придружи, а сето ова јасно укажува дека умрениот го слуша гласот од живиот. Инаку мртвите не го слушаат гласот од живите ваков говор во кој се говори за мртвите би се направило во обрачање на оној кој нема а тоа разумно створеније не работи а уште помалку доликува да тоа да дојде од страна на Аллаховиот Пратеник , саллаллаху алејхи ве селлм.
Одговорот на овој доказ, односно, дека тој не укажува на тоа дека мртвите го слушаат гласот од живите, се наоѓа во она што се учи на Ет-Техијату. Имено, асхабите клањале зад Пратемикот , саллаллаху алејхи ве селлм, или во негово осуство учеле на Ет-Техијату (а тоа е она што ги подучил, а што го бележат Муслим во својот Сахих): Ес-селаму алејке ејју хеннебијју (Нека е на тебе селам о Пратенику), а муслиманите и ден денеска тоа го учат на Ет-Техијату. А зарем може да се каже дека тој ги слушал или дека апсурдно да селамат а тој тоа не го слуша , не знае за тоа ниту пак чуствува.
Истотака, од друга страна, давање селам на мезарите е ибадет чии цел е потсетување на состојбата на умрениот а не да се обрачаме на нив бидејчи тие нас не не слушаат и да ни одговорат на селамот.
Четврти доказ: праксата на луѓето од минатото па до ден денес дека прават телкин на закопаниот, односно. Да после фрлањето на земјата на умрениот да се довикува по името и да се потсети на одговорите во кој треба да им ги каже на мелеките , како што е спомнато во хадисот од Ебу Умаме, радијаллаху анху, дека Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлм, рекол: Кога некој од вашите браќа че умре и кога че ја фрлите прашината(Земјата) на неговиот гроб, некој нека стане од вас на врвот од гробот и нека каже : О ти сине на тој и тој, тој го слуша но не одговара... Хадисот го бележи Теберани во Кебир (8/249) Па велат: хадисот иако не е пренесен во веродностојно преданије работање по него во скоро сите исламски провинции без негирање е доволно да се прифати, а говори закопаниот и обрачај му се (како што е кажано во хадисот) нема смисла освен ако тој го слуша говорот на живиот.
Одговорот на ова е да хадисот е многу слаб во кој нема разединување помеѓу научниците (Алимите) на хадисите. Вели Хејсеми во Медџме уз-зеваи (3/45) дека сенатот е група кои се непознати, а Ибнул-Кајјим и шејх Албани велат дека мухаддиси се согласни околу овој слаб хадис. Секако, слабиот хадис и непознатите пренесувачи не можат да биде доказ по ова прашање.
Пети доказ: преданието кое го бележи Муслим во својот Сахих од Амра ибн Ел-Аса, расијаллаху анху, дека оставил во васиет (аманет) на смрта и се вели: “ Кога че ме закопувате, ставајте на мене земја полека, затоа останете кај мојот гроб колку што е потребно време да се заколи камила и да се подели неговото месо, како би ми правило друштво и како би размислил што че им одговорам на пратениците на мојот Господар. Велат: хадисот укажува дека кога душата че се врати во мртвото тело дека тој го слуша говорот и ги чуствува на оние кои се околу неговиот гроб, а иако се овие зборови од Амра ибн Аса р.а, нешто вакво не може да се знае освен да го слушал на Пратеникот, саллаху алејхи ве селлем.
Шести доказ: многубројните пренесувања( хадиси) во кои се вели дека умрената линост во гробот го слуша селамот и да одговори на него како и да го осеча присуството на оној кој че го посети гробот.
Се пренесува од Ебу Хурејре , дека Пратеникот , саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: Нема човек да не помнине покрај кробот на човекот кој го знаел на дуналикот и да го поселами а да тој умрениот не го препознаее и да му одговори на селамот. Хадисот го бележи Ибн Хиббан во Ел-Меџзрухин, Багдади во Тариху Багдад, Ибнул-Джевзи во Ел-Илелу ел-мутенахије и Ибн Аскир во Тариху Димешк, сите со исти ланец на пренесувачи. Хадисот е слаб бидејчи сите риваети се врачаат на Абдуррахман ибн Зејд ибн Есалма, а согласни се мухаддиси за неговата слабост.
Исто така , исправно е дека овие зборови се на Ебу Хурејре р.а, и да Абдуррахман ибн Зејд не го слушнал хадисот од него, како и да е риваетор(хадисот) од Ел-Дзевхери е слаб. Сето ова укажува дека хадисот е многу слаб. Истотака, хадисот од Ебу Хурејре р.а, дека Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, ги посетил гробовите на шехидите од Уход и меѓу другото ги охрабрува да се потсетуваат и при тоа ги поселамил бидејчи тие одговараат на селамот се до Судниот ден, го бележи Хаким а Зехеби вели дека е измислен хадисот.
Другиот ривает, како хадисот кој го бележи Ибн Абдулберр во Ел-Истизкар од Ибн Аббаз р.а, чи што текстот на хадисот е сличен на првиот(предходниот) хадис од Аиша р.а кој го бележи Ибн еби Дунја во Ел-Кабур и Ибнул-Кајјим во Ер-Рух во кој се вели: “ Нема човек кој че го посети кробот на својот брат и седне кај него а да тој(умрениот) а тој да не го осети неговото друштво (Присуство) и одговарачи му се додека не стане.., и на него слични хадиси, сите се многу слаби како тоа што го објаснува шејх Албани во Ес-Силсилетул ед-даифе со нив не може да се докаже и да се потврди дека умрените го слушаат говорот на живите.
Одговорот на докажување на овие хадиси е дека сите овие хадиси се многу слаби и да не можат еден со друг да се потпраша као би се дигнале на степен на прифатливите хадиси, према тоа не можат овие хадиси да бидат доказ по ова прашање.
Седми доказ: хадис кој го бележи Ебу Давуд и Ахмед од Ебу Хурејре р.а , дека Пратеникот , саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: “ Нема ниту еден кој што че ме поселами а да Аллах, нема да ми ја врати душата да му одговорам на неговиот селам. Веродостоен го отценуваат Невеви, Ибн Хаџер , а шејх Алабни го отценува за добар хадис.
Овој доказ не може да се каже дека текстот на хадисот не укажува да Пратеникот, саллаллу алејхи ве селлем, го слуша оној кој че го поселами кој неговиот гроб.
Друго мислење на учењаците на оваа месела е упатено негирање дека мртвите гослушаат говорот на живите и дека го чуствуваат нивното присутво. Ова е став на Аиша , радијаллаху анха, Катаде, Бејхеки, Ибн Атијје, Ибнул Дзевзија, Ибн Кудаме, Сухејла, Ибул-Хуммама, Кадија Ебу Јала, а од современите научници (Алими) е шејх Бин Баз, Албани и Усејмин и ова е став исто така го застапува сталната комисија за фетви во Сулдиска арабија.
Зоборувачи за овој став на заличен начин на долкување на хадисите во кој се бележи дека мртвите го слушаат на живите.
Првото толкување на тие хадиси е она што се случило со Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селллам, од неговото обрачање на убијените мушрици на Бедер да е тоа од една муџиз (Натприродна појава) Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, вели: Возвишениот Аллах ги оживеал на мушриците на Бедер да би го слушнале неговиот говор, а тоа е специвично за Пратеникот , саллаллаху алејхи ве селлем, од другите луѓе. Ова толкување на хадисот го застапуваат повечето учењаци(Алими) кои стојат на овој став.
Бухари бележи во својот Сахих дека Катаде (познат мусафир од табиниите) рекол: Аллах ги оживеал за да го слушант неговиот говор како би им било кажано, понизно, им се осветил, ги растажил и ги разочарал Вели муфессир Ибн Атијје дека она што се случи во Бедер е натприродна појава, Аллах им го вратил разумот (свеста)како би го слушнале неговиот говор, а Пратеникот , саллаллаху алејхи ве селлем, не ги информирал за тоа би го толкувале неговото доживување да преставува како опомена (поука) на останатите кафири и да е видот лек за она што е во градите на мумините.
Тие го докажуваат своето толкување со следниве аргументи:
Прв аргрумент: Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, во приликата на обрачањето на убијените на Бедер вели: “ Вие ништо подобро не слушате од нив од она што јас им го говорам, значи рекол она што јас им го говорам а не “рекол што им се говори”, што укажува дека е специвично само за него а не на други луѓе.
Втро аргумент: хадисот од обрчањето на Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, на убијените на Бедер е пренесен од Ибн Омер, р.а, во Муснед од имам Ахмед со зборовите: Се колнам во Аллах, тие сега го слушаат мојот говор. Шуајб Арнаут овој хадис го отценал како добар хадис. Во текстот во хадисот се размислува на тоа што за слушањето се однесува само за тој момент а не дека тоа се случува секогаш и дека секогаш слушаат што потврдува дека тоа е Муџиза (натприродна појава) на Аллаховиот Пратеник саллаллаху алејхи ве селлем.
Трет аргумент: Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, потврдил она што биле умедени Омер и други асхаби, а тоа е дека мртвите не слушаат. На ова окажува текстот на хадисот: Омер,ра., кога ги слушнал неговите зборови рекол: “ О Аллахов Пратенику, зарем ги повикуваш после три дена, дали тие слушаат? Возвишениот вели: Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите. Па потоа Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем му одговорил: “Така, е Оној во чија рака е мојата душа, вие не сте подобри не слушате од нив од она што јас им го говорам, меѓутоа тие немаат моќ да говораат. Овој хадис го бележи Ахмед во својот Муснед од Енес, р.а, а Шејх Шуајб Арнаут го отценил како веродостоен.
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, не го негирал на Омер и на останатите асхаби , нивното размислување на ајетите и нивното убедување дека мртвите не слушаат.
Ова толкување ни укажува на тоа како што има уште други хадиси во кои се потврдува дека мртвите ги слушаат на живите а што не може да се толкува како муџиза(надприродна појава). Одговорот на овој приговор е да едниот хадис кој може да се земе во обзир е тој во кој се наведува дека закопаните слушаат одењето на оние одат. А одговорот на ова дека се што се случува се слушува само во моментот на душата во телото и неговото спојување при закопот(Фрлањето на земјата) бидејчи умрениот тогаш два мелеки го испитуваат со познати прашања, а оваа состојба не е секојдневна туку е привремени и минливи.
Второт толкување е дека убијените мушрици на бедер откако со своите очи ја погледнаа казната во гробот знаеле дека е она што ги повикувал Мухаммед , саллаллаху алехи ве селлем, вистина, и дека е тоа она што сакал да го каже Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алехи ве селлем, а не дека тие го слушнале неговиот говор. Ова е она што го пренесува Бухари и Муслим во своите Сахихи од Аиша р.а , да кога го слушнала на Ибн Омер р.а , да го пренесуваат познатиот хадис за опрачањето на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, на убијените на Бедер, кажала дека неговите зборови биле: “ Тие сега знаат дека она што им го кажував е вистина, а потоа го проучила 80 ајет во суре Ен-Немал и 22 ајет во суре Фатир.
Меѓутоа, со ова не може да се приговара дека асхабите кои го пренесуваат она што го слушнале дека биле присутни во таа прилика за разлика од Аиша р.а , што е доволно да се даде предност за нејзиното пренесување.
Третото толкување на хадисот е дека во тој случај во бедер Пратеникот , саллаллаху алејхи ве селлем, тоа го кажал во смисла за поука за живите а не за тоа да го слушнат мртвите луѓе. Ова толкување го пренесува ханефискиот учењак(Алим) Ибнул-Хуммам (Фетхул-кадир 5/195) како еден од одговорите за докажување на хадисот.
Доказите со кои учењаците со друго мислење, односно, генерално негирање на тоа дека мртвите дека го слушаат говорот од живите и го чуствуваат нивното присуство, се следниве:
Прв доказ: да од контекз 80 ајет во суре Ен-Немал и 52 ајет во суре Ер-Рум заклучуваат дека умрените не ги слушаат на живите. Со потврда на овој ајет: Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите, ниту , пак , можеш да го натераш глувиот да го слушне повикот кога е свртен од тебе. Бидејчи во ајетот Возвишениот ги споредува мртвите(а мисли на живите кафири) со глувост кои апсолутно се слушаат, што значи дека мртвите не ги слушаат на живите.
Втор доказ: дека Омер и Аиша р.а, го разбрале ајетот суре ен-Немал и Ер-Рум : Ти, навистина , не можеш да ги натераш да те слушнат мртвите, а нивното размислување на овој ајет е на ова место доказ.
Трети доказ: Возвишениот Аллах вели: Он ја вовлекува ноќта во денот и Он го вовлекува денот во ноќта , и го потчини и сонцето. И сето тоа така тече до рок определен. Ете тоа ви е Аллах, Господарот ваш. Власта е –Негова! А оние кои ги повикувате освен Аллах не поседуваат ни капка семенка. А ако им се молите не ја слушаат молбата ваша, а , иако ја слушаат , не че одговорат. На денот суден не ќе ви го признаат многубоштвото. И никој не ќе те извести како Известениот! (Фатир 13-14). Во овие ајети јасно се негира да слушаат оние кои што го обожаваа мушриците а тоа биле мртви добри луѓе , а што значи дек мртвите не ги слушаат на мртвите.
Ако би преговарале за ова дека во ајетите се мисли на кипови а не за добри луѓе , одговорот би бил во почетокот на ајетот па се до крај.
Бидејчи во ајетот се вели: .” На денот суден не ќе ви го признаат многубоштвото”. , а општо познато е дека киповите кои се цврсти предмети а не живи створенија нема да бидата оживеани ма Судниот Ден за разлика од живите створенија кои биле обожавани. Доказ за ова се зборовите на Возвишениот: А на Денот кога Он ќе ги збере, и она што го обожаваа, освен Аллах, и кога Он ќе рече: Вие ли во заблуда ги скоршнувавте робовите Мои или, пак, тие во заблуда си скршнаа од патот вистински? (Ел-Фуркан 17) . Исто така и зборовите на Возвишениот: и зборуваат: “ Не оставјте ги никако божествата ваши, и не оставјте ги ни Ведд ни Суваа, ни Јегус, ни Јеук, ни Неср! (Ел-Нух 23) Бухари бележи во својот Сахих од Ибн Аббаз, р.а , дека овие имиња им припаѓаат на добри луѓе од Народот на нух кои после неговата смрт луѓето почнале да ги обожаваат.
Четврти доказ: хадис кој го бележи Тирмизи, Несаи и Ахмед во кој се вели дека Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: Аллах има мелеки кои патоваат по Земјата и мене ми го пренесуваат селамот од мојот Уммет. Веродостоен го отценува тирмизи, шејх Албани и шејх Шуајб Арнаут. Хадисот докажува дека ни самиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, не го слушаал селамот од луѓето на неговиот уммет, бидејчи да го слушал не че беше потребно да му го пренесуваат мелеките.
Третото мислење е на основа дека мртвите не слушаат покажуваа кон надворешно значење на ајетитите, а во тоа се зема она што е пренесено во веродостојните хадиси и се останува на тоа. А во веродостојните хадиси е пренесено дека убијените на Бедер го слушнале гогорот на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, и да умрените го слушаат одењето на оние кои присуствувале на закопот (џеназето) откако че си отидат од гробот. Овој став е на Шевкани и Алусија, а го наведува Куртуби како една форма на спојување меѓу шеријатските докази кои говорат за оваа тема. Во суштина нема голема разлика меѓу ова трето мислење и на другите мислења кои тоа го негираат дека мртвите имаат можност да ги слушнаат на живите. Исто така, ова мислење од современите учењаци (Алими) го избрал и шејх Усејмин.
Четвртото мислење е неопределеност. Ова го застапува маликискиот учењак муџзтехид Ибн Абдулберр, односно, тој не може да се определи ниту за еден став за ова прашање поради контрадикција на доказите. Во суштина да се има ваков став значи и немање став за ова прашање.
Одбраното мислење по ова прашање е третиот став на учењаците (Алимите), односно. Дека мртвите не слушаат ниту пак го чуствуваат присуството од живите луѓе, од каде што се зема она што е пренесено во веродостојните хадиси и се останува на тоа.
Во веродостојните хадиси е пренесено дека убијените мушрици на Бедер го слушнале говорот на Пратемикот, саллаллаху алејхи ве селлем, сето тоа било муџиза (Натприродна Појава) на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селллем, или се толкува на некој друг начин. Исто така, во веродостојните хадиси е пренесено дека умрените го слушаат одењето на оние кои присуствувале на закопот (џеназето) кога че си отидат од гробот. А од најприфатливото толкување зошто во ова ситуација го слушаат одењето бидејчи тоа се слушува само кога душата се враќа во телото и се спојува со него за да би била испитана од страна на двата мелеки за познатите три прашања.
А за аргументите дека мртвите во основа не ги слушаат на живите ниту пак го чуствуваат нивното присуство се следниве:
Прв аргумент: спомнатите ајети во суре Ен-Немал, Ер-Рум и Фатир во кои јасно и недвосмислено по своето надворешно значење негира дека мртвите имаат можност да ги слушнат на живите.
Втор аргумент: зборовите на Возвишениот: : И ќе тие се оѕвијат, навистина, оние кои слушаат… (Ел-Енам 36). Во овој ајет Возвишениот на живите кафири ги споредува со умрените во тоа дека не слушаат, ова го толкува Ибн Џзерир Тебери во својот тефсир (5/184) кога Возвишениот Аллах вели дека живите кафири се мртви кои не го слушаат гласот ниту пак се слевни за покивот, ниту го разбираат говорот.
Трет аргумент: Возвишениот вели: Оние кои се повикуваате на груг бог освен Аллах не можат да создадат ништо и оние се, токму, создадените!. Мртви суштества се, не се живи , и не знаат кога че бидат оживеани. (Ен-Нахал 20-21) Возвишениот во овие ајети нас не информира дека тие мушриците кои обожаваат друг освен Аллах дека се мртви во своите гробови и не чуствуваат кога некој че им се приближи, а чуствувањето е спознавање на некого со сетилата и да се слуша, што значи дека онадвор од контекз на овој ајет се заклучува дека умрените не го чуствуваат она што се случува околу нив, односно. нивните сетила не го гледаат надворешниот свет.
Четврти аргумент: со овие ставови се работи и се прифача сите шеријатски текстови по ова прашање, односно прифачање на сите ајети кои укажуваат дека мртвите не слушаат и прифачање на сите веродостојни хадиси во кои се вели дека мртвите не слушаат. За разлика од другите ставови во кои се оставила работата и не се прифлачаат сите шеријатски текстови по ова прашање или истите се толкуваат кои имаат мала веројатност за тоа.
А што се однесува на хадисите надворешното значење укажуваат дека мртвите не слушаат, одговорот на тие хадиси зависи од видот, текстот и исправноста на хадисот.
Првиот вид: веродостојни хадиси со тоа што тие се сврзани за Пратеникот , саллаллаху алејхи ве селлем. Од тие хадиси во кој тој се обрача на убијените мушрици на Бедер како и хадисот за донесување на селам на Аллаховиот Пратеник, саллалаху алејхи ве селлем, а кои што се вече спомнати. Овие хадиси се од она што е специфично само за Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, и што тоа пипаѓа под муџиза (Натприродна појава) и во тоа другите створенија со нив не учествуваат.
Вториот вид: Веродостојниот хадис со кој што тој хадис не укажува вопшто на можноста дека мртвите го слушаат гласот на живите. А тоа е хадисот во кој се вели дека мртвите го слушаат одењето на оние кои присуствувале на закопот (Џеназето) кога че си заминат од гробот, вече дадовме за овој хадис одговор за неговото значење.
Трет вид: Веродостоен хадис со кој не укажува дека мртвите слушаат, а тоа е хадисот во кој се вели за адабите(обичаите) после посетата на гробиштата или поминувањето пред гробишата да се поселами сите закопани становници на мезарите (Гробиштата), а вече дадовме одговор за овој хадис, дека овој хадис не укажува на тоа дека мртвите го слушаат селамот.
Четврти вид: Веродостојниот хадис во кој мевкуф, односно. Тоа се зборовите на асхабите Амр ибн Ел-Аса р.а во кој вече беше даден одговор. Во овој хадис ништо не укажува дека тој што го кажал го слушнал од Аллаховиот Пратеник , саллаллаху алејхи ве селлем, а што се однесува дека овој хадис се подигнуваат степените како тоа да Пратеникот, саллаллаху лајехи ве селлем, го рекол, тоа е неприфатливо и околу тоа има големо разединување меѓу учењаците (Алимите).
Пети вид: слаби хадиси со кои не може да се докаже ова прашање. Во тие хадиси спаѓа и хадисот за телкину мејита, а хадисот се пренесува пд Ебу Хурејре , Ибн Аббаз и Аиша р.а, во кој се вели дека мртвите го слушаат селамот од оние кои ги познавеле на дуњаликот и дека че му одговорат на него.
Према ова, мртвите вопшто не го слушаат говорот на живите луѓе ниту нешто друго, исто така, тие не го чуствуваат присуството на оние кои им прават зијарет на гробот ниту пак се свесни што се случува околу нив. Од ова се зема на тоа дека мртвите го слушаат одењето на оние кои присутвувале на закопот (Џеназето) кога че си одитат од гробиштата. Како што го потврдуваат веродостојните хадиси.
Вебиллахи тевфик.
Одговорил: Mr. Zijad Ljakic!
Обработка: Ahlu-Sunnah